O Carme do Briño

A romaría do Carme do Briño debía contar con moita sona na redonda durante o século XIX, xa que o escritor baiés Enrique Labarta Pose compuxo un moi coñecido poema, titulado ?O Carme do Briño?, co que chegaría a gañar un importante premio literario naquel tempo. No texto poético realiza unha magnífica descrición desta romaxe secular: a chegada dos romeiros, as comidas e tabernas, as misas e procesións, os cantos de cegos, os bailes de animados por gaiteiros e mesmo acordeonistas.

Celébrase cada 18 de xullo e, na actualidade, transformouse na mellor festa da parroquia de Borneiro, mesmo ensombrecendo as da honra a San Xoán, patrón da freguesía. Todo isto, grazas ó privilexiado entorno artístico e natural no que se celebra.

Carballeira

É unha das carballeiras máis antigas do concello de Cabana de Bergantiños. A maior agrupación de árbores ancestrais encóntrase arredor da capela e da fonte, mesmo parece que as coroan de sombras. Ademais, dispóñense arrredor do campo valado da romaría e deixan o centro como espazo libre para os romeiros.

Cruceiro

Nunha extrema da carballeira, levántase un traballado cruceiro que contén a seguinte lenda no pedestal: ?SE RETOCÓ, TRASLADÓ Y PINTÓ SIENDO CURA PÁRROCO FRANCISCO LEMA MARTÍNEZ NATURAL DE ESTA PARROQUIA AÑO 1899?. Esta inscrición expresa tres aspectos importantes deste cruceiro: primeiro, fala do costume de traslado de cruceiros; segundo, informa de que estamos diante dun cruceiro policromado; e, terceiro, ofrécenos a data de traslado. O ano de construción do mesmo escúlpese na parte superior: 1622. Esta referencia cronolóxica dátao como un dos cruceiros máis antigos de Galicia.

Ermida

O nome da ermida do Briño ten dúas advocacións femininas: a Virxe do Carme e a Nosa Señora das Virtudes. A súa fachada decorada coma se fose un retablo convértea nunha das igrexas máis singulares de Cabana de Bergantiños. A estrutura desta capela remóntase a finais do século XVI: esculturas manieristas na fachada e arco triunfal, arcos e bóveda da nave semiapuntandos que recordan o estilo gótico. A fachada engalánase coas seguintes imaxes pétreas: a Nosa Señora das Virtudes co seu neno preside o centro da frontal; á súa dereita, aparece Santiago Peregrino co seu caxato; á súa esquerda, Santo André co cruz en aspa; abaixo, á dereita, San Paulo coa súa espada; abaixo, á esquerda, San Pedro coas chaves do ceo; coróase todo o conxunto coa imaxe de San Xoán Bautista, patrón de Borneiro.

Fonte Santa

As augas da Fonte Santa manan a poucos metros da fachada da ermida. Coma a de San Fins do Castor, a fonte é un monumento de pedra. No pasado, moi próxima a este fonte ergueuse un hospital para devotos enfermos que estivo ó coidado dun ermitán. Hoxe, o edificio non se conserva, aínda que se mantén o resto toponímico: unha leira é chamada O Hospital.